Hisse senedi bastırılıp bastırılmamasına göre ise farlı vergilendirme yapılmaktadır. Birçok şirket ortağı hisse devirlerini yasal düzenlemeleri dikkate almadan yapmakta ve ciddi vergilendirme ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu yazımızda anonim şirket ortaklarının hisselerini devir etmeleri durumunda TTK, Gelir Vergisi ve KDV açısından yükümlülükleri değerlendirilecektir.

1.YENİ TÜRK TİCARET KANUNU (TTK) YÖNÜNDEN PAY SENETLERİNİN DEVRİ

6102 Türk Ticaret Kanununa göre; pay senetleri, hamiline veya nama yazılı olur.(Md:484/1) Bedelleri tamamen ödenmemiş olan paylar için hamiline yazılı pay senetleri çıkarılamaz. Bu hükme aykırı olarak çıkarılanlar geçersizdir. İyi niyet sahiplerinin tazminat hakları saklıdır.(Md:484/2)

Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtır. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesine konulur. (Md:486/2)

Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesiyle hüküm ifade eder.(Md:489/1) Kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmedikçe, nama yazılı paylar, herhangi bir sınırlandırmaya bağlı olmaksızın devredilebilirler. Hukuki işlemle devir, ciro edilmiş nama yazılı pay senedinin zilyetliğinin devralana geçirilmesiyle yapılabilir. (Md:490/1,2)

Şirket, senede bağlanmamış pay ve nama yazılı pay senedi sahipleriyle, intifa hakkı sahiplerini, ad, soyad, unvan ve adresleriyle, pay defterine kaydeder. Payın usulüne uygun olarak devredildiği veya üzerinde intifa hakkı kurulduğu ispat edilmediği sürece, devralan ve intifa hakkı sahibi pay defterine yazılamaz. Şirket, kaydın yapıldığını pay senedine işaret eder. (Md:499/1,2,3)

2. GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN VERGİLENDİRME

2.1.Hisse Senedi Bastırılması Durumunda Vergilendirme

Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80/1. Maddesine göre; tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri vergilendirilmeyecektir.

2.2.Hisse Senedinin Bastırılmaması Durumunda Vergilendirme

Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80/4. Maddesine göre; pay senedi çıkarılmayan ve geçici ilmühaber de düzenlenmeyen, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar vergilendirilecektir.

 

Vergilendirmede ortaklık hakları ve hisselerin elde edilmesinde sürenin önemi bulunmamaktadır. Yani, ortaklık payı ve hissesi ne zaman elde edilir ise edilsin elden çıkarıldığında Mükerrer Madde 81’de belirtilen şartlar var ise, endeksleme sonrasında bulunan tutar Mükerrer 80. Maddede belirtilen ilgili yıl için belirlenen istisnanın üzerinde ise vergilendirilecektir.

2.3.İlmühaber Bastırılması Durumunda Vergilendirme

Yeni Türk Ticaret Kanununa göre; paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtmak zorundadır. Pay senedi bastırılıncaya kadar geçen sürede ise ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır.(Md:486/2) Emsal yargı kararları da bu yöndedir.

Kanun maddesinden açıkça görüldüğü üzere; ilmühaberler sadece hamiline yazılı pay senedi düzenleneceği durumlarda, pay bedelinin ödenmesinden itibaren üç aylık geçici bir süre için düzenlenecektir. Üç aylık süre geçmesine rağmen ilmühaberin iptal edilmemesi ve hamiline yazılı pay senedi çıkarılmaması durumunda ne olacağı ise yasada belirsizdir. Bize göre; mükelleflerin, idare ile ihtilafa düşmemeleri için özellikle yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği 1/7/2012 tarihinden sonraki tescil ve devirlerde pay bedelinin ödenmesinden itibaren üç aylık süre sonunda, düzenlenen ilmühaber varsa iptal edilmek suretiyle, hamiline yazılı pay senedini düzenlemeleri yerinde olacaktır.

2.4.Borsada Elde Edilen kazançlar Yönünden Vergilendirme

Gelir Vergisi Geçici 67. Maddesinde; (5281 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere eklenen geçici madde. Yürürlük; 01.01.2006) 1) Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla;

a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,

b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark,

c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan),

d) (5436 sayılı Kanunun 14/d maddesiyle eklenen bent. Geçerlilik; 01.01.2006) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar.” denilmektedir.

 

 

Maddenin devamında; tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümlerinin ve ayrıca, tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80’inci maddesi hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmektedir.

Buna göre; İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla sürede elden çıkarılan hisse senetlerinin vergilendirilmemesi gerekmektedir. Diğer yandan, yine İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan az sürede elden çıkarılan hisse senetlerinin vergilendirmesi gerekmekte olup, vergilendirme ise bankalar veya aracı kurumlar vasıtasıyla stopaj usulüyle yapılacaktır.

3. KDV Yönünden Vergilendirme

Katma Değer Vergisi'nin konusuna mal teslimi ve hizmet ifaları girmektedir. Nitekim KDV Kanunu’nun 1/1 maddesinde “Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin” katma değer vergisinin konusuna girdiği belirtilmektedir. Gerçek kişilerin limited şirket veya anonim şirket hisselerini satışı, Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 80/4. Maddesi kapsamında değer artış kazancı olarak değerlendirilmekte ve vergilendirilmektedir. Ancak elde edilen kazanç türü ticari, sinai, zirai ve serbest meslek kazancı içersinde değerlendirilmediğinden katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. Bu nedenle, gerçek kişiler tarafından Limited şirketteki ortaklık payının satışı, payları ellerinde bulundurdukları süreye bakılmaksızın KDV’ye tabi değildir.

3.1.Hisse Senedi ve Geçici İlmühaber İle Satış

KDV Kanununun 17/4-g maddesine göre hisse senedinin teslimi KDV’den istisnadır. Ayrıca, Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçlarının devrinin de KDV’den istisna olduğu belirtilmiştir. Geçici ilmühaber ile yapılan satışlar da hisse senedi gibi değerlendirildiğinden bu madde kapsamında KDV’den istisnadır.

 

 

3.2.Hisse Senedi ve Geçici İlmühaber Düzenlenmeden Ortaklık Payı Satışı

KDV Kanununun 17/4-r maddesinde ; Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri KDV’den istisna edilmiştir.

Buna göre; kurumların aktifinde hisse senedi veya geçici ilmühaber düzenlenerek bulunan iştirak hisselerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler KDV’den istisnadır. Hisse senedi veya geçici ilmühaber düzenlenmeksizin, iki tam yıl dolmadan gerçekleşen iştirak hisselerinin satışında ise %18 KDV doğacaktır.

4.SONUÇ

Günümüzde birçok şirket düşük sermayelerle kurulmakta veya devir alınmakta ancak hızlı bir şekilde büyüyerek elde ediliş değerine göre çok yüksek fiyatlara satılabilmektedirler. Gelir vergisinde artan oranlı vergilendirme olduğu, KDV’ye tabi ortaklık payı devir ve teslimlerinde oranın %18 olduğu da dikkate alındığında, limited şirket ortaklık payları ile anonim şirketlerin pay senedi çıkarılmayan ve geçici ilmühaber de düzenlenmeyen, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlarının çok yüksek vergilerle karşı karşıya kalmaları mümkündür.

Mevzuattan da görüldüğü üzere, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından anonim şirketler limited şirketlere göre vergisel avantaja sahiptir. Anonim şirketlerde de hisse senedi bastırılması ve geçici ilmühaber düzenlenmesi önem arz etmektedir.

Diğer tüm yazıları için buraya tıklayın!