Kıdem tazminatı, işverenin işçisine belli süre ve şar₺arı sağladığı taktirde işyerinde çalıştığı süre zarfında işten ayrılınca ödediği tazminattır.Sadece brÜt ücret üzerinden değil ek bir ödeme varsa işçinin aldığı giydirilmiş ücret üzerinden( yol, yemek, sosyal yardım (eğitim, konut vs. eklenerek) hesaplanır.

 

⦁ İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALMAYA HAK KAZANIR?

 

 

 

 

 

Kıdem tazminatı almayı hak etmek için belli şar₺ar aranmaktadır.Bunlar;

 

1-) 4857 sayılı İş Kanunu’na göre İşçi Olmak:Usül olarak yazılı yada sözlü olarak çalışmak arasında fark yoktur.Aşağıda belirtilenler iş kanununa göre(Madde:4) işçi sayılmadığından kıdem tazminatı alamazlar.

Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,

50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,

Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,

Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sana₺arının yapıldığı işlerde çalışanlar,

Ev hizme₺erinde çalışanlar,Çıraklar,Sporcular,Rehabilite edilenler,

Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar.

 

2-) En az 1 yıl çalışılmalıdır: Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için işyerinde yada grup şirke₺erinde en az 1 yıl çalışmalıdır. 1yıldan az çalışırsa kıdem tazminatı alamaz.

 

3-) İşçinin haklı nedenle (bildirim süresiz) derhal fesih hakkı

Madde 24 - Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

 

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple

işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

 

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka

bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

 

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri

hakkında yanlış vasıflar veya şar₺ar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek

veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

 

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde

sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

 

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı

verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır,

sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut

işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

 

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması

ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

 

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun

olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

 

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren

tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı

zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şar₺arı

uygulanmazsa.

 

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek

zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

 

 

4)işçinin bildirim süreli fesih yaptığı haller;

 

a)Askerlik:İşçi, askerlik ödevini ifa edeceği gerekçesiyle iş akdini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.İşveren bu gerekçeyle ayrılan işçisine kıdem tazminatını ve diğer tüm alacaklarını ödemek zorundadır.

 

b)Evlilik:İş Kanunu, sadece kadın işçiye özgü olmak üzere, evlilik gerekçesiyle iş akdini feshederek kıdem tazminatını alma imkanı tanımıştır. Kadın işçi, evlendiği tarihten başlamak üzere 1 yıl içinde iş akdini feshederse kıdem tazminatı alabilir. Evlilikten itibaren 1 yıldan fazla süre geçerse, bu gerekçeyle akit feshedilemez. evlendikleri zaman 1 yıl içindekıdem tazminatına hak kazanırlar.

 

c)Emeklilik:Prim ödeme gününü dolduran ve yaş şartını karşılayan herkes kıdem tazminatına hak kazanır.

 

d) Sendika Yöneticiliği:İşçi, sendika yöneticisi olduğu gerekçesiyle iş akdini askıya alabileceği gibi feshederek kıdem tazminatı da alabilir

 

5)İşverenin haklı sebebe dayanmaksızın yaptığı geçerli sebep olsun yada olmaksızın bütün fesihler.İşçi hem ihbar tazminatı hem kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

 

6)işçinin vefat etmesi durumunda işçi kusurlu olsun yada olmasın mirasçıları her türlü kıdem tazminatı alabilir.

 

 

 

 

B. İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALAMAZ?

 

1)İstifa: İşçi haklı sebep olmaksızın istifa ederse kıdem tazminatı alamaz.

 

2)İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı (işçi kıdem ve ihbar alamaz)

Madde 25 - Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş

sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

 

I- Sağlık sebepleri:

a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye

düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu

sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla

sürmesi.

 

b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde

çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda.

(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi

hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin

işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından

sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde

başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için

ücret işlemez.

 

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli

vasıflar veya şar₺ar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek,

yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

 

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna

dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve

haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

 

c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

 

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine

sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu

maddeleri kullanması.

 

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek

sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

 

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen

bir suç işlemesi.

 

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına

iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir

ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

 

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta

ısrar etmesi.

 

ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi,

işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka

eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba

uğratması.

 

III- Zorlayıcı sebepler:

İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin

ortaya çıkması.

IV- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17 nci maddedeki

bildirim süresini aşması.

 

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Kıdem tazminatı zaman aşımı 12/10/2017 öncesi için 10 yıl sonrası için 5 yıldır.

 

 

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Kıdem kelime anlamı olarak bir görevde geçirilen süre anlamına gelmektedir.

Kıdem tazminatı işçinin aldığı son brüt ücretten hesaplanır.

Her 1 yıl için 30 günlük brüt ücret ödenir.İşçi düzenli olarak yan ödemeler alıyorsa yakacak yardımı,ikramiye,yemek yardımı bunlarda kıdem hesabında dikkate alınır,bu ücrete giydirilmiş ücret denir.

 

Her yıl ocak ve temmuz dönemlerinde kıdem tazminatı tavanı(Kıdem tazminatı tavanı en yüksek dereceli devlet memurunun 1 yıllık emekli ikramiyesine göre belirlenir.) açıklanır çalışan bu tutardan fazla kıdem alamaz.

Kıdem tazminatı gelir vergisinden muaftır sadece damga vergisi kesilir,bu yüzden muhtasar beyannamesinde ayrı kalemde gösterilip damga vergisi tutarına eklenir.

2023 temmuz kıdem tazminatı tavanı :19.982,83 kuruştur.İşçinin brüt ücreti bu tutardan fazla olsa bile alacağı tutar,bu tutarı geçemez.

Örnek 1:

5 yıl asgari ücret ile çalışan işçi ne kadar kıdem tazminatı alır?

10008 asgari ücretin brütü

10008x5 kıdem yılı=50040

50040x0.00759(damga vergisi)=379.80

50040-379.80=49660,2 ₺ net ödenecek kıdem tazminatı tutarı

 

Örnek 2:

5 yıl 4 ay 18 gün asgari ücret ile çalışan işçi ne kadar kıdem tazminatı alır?

10008x5=50040

10008/12ay x 4 ay =3336

10008/365 x 18 gün=493

Toplam =53869

53869x0.00759=408 ₺

53869-408=53461 ₺ net ödenecek kıdem tazminatı tutarı

 

Örnek 3:

Aylık 30000 ₺ brüt ücret ile çalışan bir işçinin 5 yıllık kıdem tazminatı tutarı nedir?

burdaki tutar kıdem tazminatı tavanını aştığı için tavanı aşan kısım dikkate alınmaz.

19.982,83x5=99914.5

99914.5x0.00759=758

99914.15-758=99156 ₺ net ödenecek kıdem tazminatı tutarı

 

Örnek 4:

Aylık 12000 brüt ile çalışan bir işçi aylık brüt 580 ₺ yakacak ve 4000 ₺ ikramiye almaktadır.

5 yıllık kıdem tazminatı tutarı nedir.

brüt ücrete diğer yan haklarıda eklediğimizde giydirilmiş ücreti elde ederiz.

12000+580+4000=16581 kıdem tazminatı esas tutarı

16581x5=82905

82905x0,00759=629

82905-629=82276 ₺ net ödenecek kıdem tazminatı tutarı

 

Örnek 5 :

Aylık 15000 brüt ile çalışan bir işçi aylık 580 ₺ yakacak ve 6000 ₺ ikramiye almaktadır.

5 4 ay 18 gün çalışan işçinin kıdem tazminatı tutarı nedir?

15000+580+6000=21580 ₺ bu tutar tavanı geçtiği için tavan tutarı dikkate alacağız.

19.982,83x5=99914,15

19982,83/12x4=6661

19982,83/365x18=985

toplam:99914,15+6661+985=107560.15

107560,15x0.00759=816

107560.15-816=106744 ₺ net ödenecek kıdem tazminatı tutarı

 

İYİ OKUMALAR…