Zorbalık kelimesini ilk gördüğümüzde hepimizin aklında bir çocuk tarafından itilip kakılan başka bir çocuk imajı oluşurken bu davranışın sadece fiziksel değil, sözel ve ilişkisel olduğunu da bilmek gerekir. Bununla birlikte zorbalık türü her ne olursa olsun bazen ömür boyu sürebilen, herhangi bir yer ve herhangi bir zamanda ortaya çıkabilen ciddi bir saldırganlık davranışıdır. Özellikle günümüzde her çocuğun kullanmayı bildiği ve elinden düşürmediği akıllı telefonlar, internet ortamında oynadıkları oyunlar siber zorbalık olarak adlandırdığımız zorbalık türüne zemin hazırlamaktadır. Bu tür internet ortamında yapılan zorbalık davranışları yüz yüze yapılan zorbalık davranışlarına göre daha fazladır. Çünkü İnternet ortamında biriyle alay etmek, özel fotoğraflarını yayınlamak, sosyal medya üzerinden birini taciz etmek ve sahte hesaplar açarak dalga geçmek daha kolaydır. Fakat bu tür internet ortamlarında çocukların zorbalık davranışlarından kaçması, korunabilmesi neredeyse imkânsız hale gelmektedir.

Zorbalık kavga gibi birbirine zarar vermeyi içerse de kavgada olan güç dengesi zorbalıkta yoktur. Zorbalıkta, zorba olan çocuk hedeflenen çocuktan daha güçlü ve daha agresif olurken; zorbalık yaptığı çocuğu incitmek, kontrol etmek veya daha popüler olmak için bu gücü kullanabilirler. Zorbalığı kavgadan ayıran en önemli özellik ise zorbalığa uğrayan çocuğun zamanla kendisini savunmada zorlanması ve zorbalık yapana karşı daha güçsüz hissetmeye başlamasıdır.

Ebeveyn ve öğretmenler zorbalığı, maruz kalanı veya zorbayı fark etme konusunda oldukça sınırlı bir alana sahiptir. Fakat her ne kadar sınırlı olsa da bazı ipuçları takip edilerek doğru müdahaleler oluşturulduğunda çocukların sağlıklı ilişkiler kurması sağlanabilir.

Çocukların birbirlerine “dört göz”, ”inek” gibi utanç verici lakaplar takması, “şakacıktan” vurması, saldırgan bir dil kullanması, alay etmesi, “takımı kurduk ama” diyerek kasıtlı olarak dışlaması, birbirleri hakkında gerçek olmayan zarar verici dedikodular üretmesi zorbalığı gösteren önemli ipuçlarıdır. Sözlü zorbalık gibi bazı zorbalıklar iz bırakmasa da, öğrencilerin okuldaki fiziksel ve duygusal güvenliğini tehdit edebilir ve sosyal gelişimlerine zarar verebilir. Bu noktada ebeveyn ve öğretmenlerin çocuklarla sürekli iletişimde olması, gözlemlemesi, davranışlarındaki değişimleri fark edebilmesi, zorbalık konusunda çocukları bilgilendirmesi veya bu konuda oyunlar, etkinlikler yapılması ve bu etkinliklere birden fazla çocuğu dâhil ederek birbirleriyle ilişkilerini güçlendirmek doğru bir müdahale olabilir.

Ne yazık ki zorbalık yaygındır ve zorbalığa maruz kalan gençlerin depresyona eğilimi ve kaygı problemleri artmakla birlikte; insanlarla ilişki kurabilmede, derslerdeki başarılar düşmektedir. Zorbalığın etkileri çok uzun süre fark edilemez ve ne kadar geç kalınırsa önlenebilir olması o kadar zorlaşır. Değer verdiğiniz veya tanıdığınız birinin zorbalığa uğradığını veya zorba davranışlar sergilediğini düşünüyorsanız mutlaka bir uzmana yönlendiriniz veya uzmanların yardımcı olabileceği yönünde bilgilendiriniz.

Psikolog Helin Esmirer

Instagram @psikologhelinesmirer