Her yıl Ocak ayının son haftası " Cüzzam (Lepra) Haftası " son pazar günü de " Dünya Cüzzam (Lepra) Günü " olarak ilan edilmiştir. Bu yıl 26 Ocak’a denk gelmektedir.

 

Bu haftanın amacı, toplumun cüzzam ve cüzzamlıya karşı oluşan yanlış inançlardan, bilgisizlikten kaynaklanan korkularını önlemek, hastalık ile ilgili farkındalığın arttırılarak cüzzam hastalığının erken teşhis edilmesini ve uygun tedavi ile hastaların iyileşmesini sağlamaktır.

 

"Hansen hastalığı" olarak da isimlendirilen cüzzam (lepra), mycobacterium leprae isimli mikroorganizmanın yol açtığı, kronik bir enfeksiyon hastalığı olarak tanımlanmaktadır. Kolay tanı alabilen, kesin tedavisi mümkün olan, erken tanı konduğunda ilerlemesi önlenebilen bulaşıcı bir hastalıktır.

 

Özellikle cildi, çevresel sinirleri, üst solunum yolu mukozasını ve gözleri etkileyen hastalık, erken bebeklik döneminden yaşlılık dönemine kadar tüm yaş grubundaki insanları etkileyebilmektedir. Tedavi edilebilir bir hastalık olan cüzzamda, erken tedaviyle hastalığın neden olduğu şekil bozuklukları ve sakatlıklar da önlenebilir.

 

Cüzzama bağlı şekil bozuklukları ve sakatlıklar hemen ortaya çıkmazken, tanı konulmamış vakalarda ise yıllar sonra semptomlar ortaya çıkabilmektedir. Tek kaynağı insan olan, ağız ve burun salgıları ile yakın ve uzun süreli temas sonucu damlacık enfeksiyonuyla bulaşan cüzzam hastalığında, belirtilerin görülmesi bazen 25 yılı bulabilmektedir.

 

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, cüzzam hastalarının çoğu Güneydoğu Asya, Afrika ve Batı Pasifik bölgesinde yer almaktadır. Dünya genelinde her yıl ortalama 200.000 yeni vaka tespit edilmektedir. Ancak yeni vakalar enfeksiyon yayılımının halen devam ettiğini göstermektedir. Lepraya bağlı olarak çeşitli sekel ve sakatlıklar bırakabilen komplikasyonlar gelişmektedir. Ancak etkin tanı ve tedavi yöntemleri sayesinde, günümüzde lepraya bağlı ağır sekeller önlenebilmektedir.

 

Türkiye'de cüzzam hastalığı bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar kapsamında yer almakta ve "Lepra Eradikasyon Programı" uygulanmaktadır. 2018 yılı itibarıyla ülkemizde kayıtlı cüzzamlı sayısı toplam 570 iken yeni tespit edilen yeni vaka sayısı ise sadece 2’dir. Cüzzamlı hastaların tedavileri takip edildikleri hastaneler tarafından yapılmakta ve tedavi giderleri Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz karşılanmaktadır.

 

Lepra, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinin gelişmesi ile yakın zamanda dünyada ortadan kalkacağına inandığımız bir hastalıktır.

 

 

 

Grip (İnfluenza)

Grip, influenza virüsünün neden olduğu, genellikle yıl içerisinde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde daha sık görülen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığa yol açan influenza virüsünün yapısı, kolaylıkla değişebilmektedir. Bu da virüsün bağışıklık sistemimizden kaçabilmesine neden olur. Küçük yapısal değişiklikler bizim hastalığa her yıl yakalanmamızın nedenidir. Büyük yapısal değişiklikler olması durumunda tüm dünyayı etkileyen büyük çaplı salgınlar görülebilir.

Grip belirtileri, virüsün vücuda girmesinden sonraki 1-3 gün içerisinde ortaya çıkar. Ateş (38 °C ve üzeri ) yükselir ve titreme görülür, bunlara baş ve karın ağrısı eşlik etmektedir. Kuru bir öksürük görülür. Bunların dışında, eklem ve boğaz ağrıları, iştahsızlık, burun akıntısı, hapşırma, baş dönmesi de grip hastalığında görülebilir. Çocuklarda bu duruma kusma ve ishal eşlik edebilir, küçük çocuklarda dikkat edilmesi gereken ek belirti huzursuzluk, iştahsızlık ve uyku halidir. Hastaların şikâyetleri ortalama 10-14 gün sürmektedir.

Grip virüsü damlacık yoluyla bulaşır. Tedavisinde istirahat ve destek tedavisi önemlidir. Ateş düşürücü ilaçlar ve bol sıvı alımı önerilir. Ancak risk grubundaki kişiler ve risk grubunda olmasa bile hastalığın ağır seyrettiği kişilerde antiviral ilaçların kullanılması gerekir.

Gribe yakalanmamak için sık el temizliği, sağlıklı beslenme, mevsime göre giyinme gibi kişisel önlemlerin yanı sıra özellikle risk altındaki kişiler için aşılanma önemlidir. Gripli bir kişi virüsü etrafa yaymamak için öksürüp hapşırırken ağzını bir mendille veya kolları ile kapatmalıdır. Ellere hapşırmak en tehlikeli olanıdır. Ellere bulaşan virüs buradan dokunulan her yere yayılır. Gripli kişi sık sık ellerini yıkamalıdır. Gribin toplumda yayılmaması için hastalık döneminde evde istirahat önerilir.

Grip sezonu, Ekim ayında başlayarak Nisan-Mayıs aylarına kadar uzanabilmektedir. Bu nedenle grip aşısının Ekim-Kasım aylarında yaptırılması gerekmektedir. Ancak risk grubundaki kişiler, daha önce yaptırmadılarsa, Şubat ayına kadar aşıyı yaptırabilirler. Aşı felç yapmaz, kısırlığa neden olmaz, gebelerde de güvenle yapılabilmektedir. Grip virüsünün yapısı sık değiştiği için, aşının her yıl tekrarlanması gerekmektedir. Grip aşısı, özellikle hastalığı ağır geçiren ve risk grubunda olan kişilere önerilmektedir. Risk grupları şunlardır:

Gebeler,

6-59 ay arası çocuklar ile 50 yaş üstü yetişkinler,

Kronik hastalığı olanlar (Astım dâhil kronik akciğer hastalığı, diyabet, metabolik hastalıklar, kalp hastalığı, kronik karaciğer, kronik böbrek hastalığı, nörolojik hastalıklar),

Bağışıklığı baskılanmış hastalar,

18 yaş altı kan sulandırıcı tedavi alanlar,

Obez kişiler,

Sağlık çalışanları.

 

 

 

 

 

 

 

UYUZ HASTALIĞI

Uyuz hastalığı; Sarcoptes scabiei isimli akarın neden olduğu, insandan insana bulaşabilen, son derece kaşıntılı ve özellikle sonbahar ve kış aylarında sıklığı artan bulaşıcı bir hastalıktır. Bu akar, cildin üst katmanına girer ve yumurtalarını buraya bırakır. Hastalık, kadın erkek ayırımı yapmadan, tüm yaş gruplarında görülür. Yakın vücut ve cilt temasının sık olduğu kalabalık yaşam alanlarında hızla yayılabilir. Yaşlı ve çocuk bakımevleri, cezaevleri, yataklı eğitim kurumları kamp gibi toplu yaşanılan yerler uyuz için en uygun ortamlardır.

İlk defa uyuza yakalanan bir kişide belirtilerin başlaması 4-6 hafta kadar sürebilir. Belirti göstermeden dahi kişi, hastalığı diğer bireylere bulaştırabilir.

 

Hastalığın en yaygın belirtileri, özellikle geceleri şiddetli kaşıntı ve cilt üzerindeki sivilce benzeri kabarcıklardır.  El parmak araları, el bileğinin iç yüzü, koltuk altları, kulak arkaları, bel bölgesi, ayak bilekleri, ayaklar, kalçalar, kadınlarda meme uçları ve erkeklerde genital bölge kaşıntı ve lezyonların görülebileceği vücut bölgeleridir.

 

Hastalık genellikle uyuz olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması ile yayılır. Tokalaşma ya da kısa süreli sarılarak genellikle uyuz bulaşmaz. Hastalık, eşler arasında ve aile üyelerine kolayca yayılır. Uyuz hastalığı olan bir kişi tarafından kullanılan giysiler, havlular veya yatak takımları gibi eşyalar paylaşılarak dolaylı olarak da bulaştırılabilir.

 

Uyuz tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hasta ile beraber ev halkı ile kişiyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması olanların da tedavi edilmesi gerekir. Tedavinin başarılı olabilmesi için uyuz hastası ile birlikte yaşayan ve uzun süreli yakın teması olan kişilerin de hastalık belirtileri olup olmadığına bakılmaksızın tedavi edilmesi gerekmektedir. Tedavi hasta ve aynı ortamı paylaşan diğer bireylerle eş zamanlı olarak yapılmalı, tedavide kullanılan ilaçlar hekimin önerdiği şekilde, dozda ve sürede kullanılmalıdır.

 

Uyuz akarları, vücut dışında 2-3 günden daha fazla yaşayamaz.  Bu nedenle; hasta bir kişi tarafından kullanılan yatak takımları, kıyafetler ve havlular, en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmeli veya kuru temizleme ile dezenfekte edilmelidir. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama üç gün saklanması gerekir..

Hastalıktan korunmada hijyen oldukça önemlidir. Başta okullar, özellikle yatılı okullar, bakımevleri, yurtlar, oteller, yatakhaneler gibi insanların toplu halde bulundukları ortamlarda ve toplu ulaşım araçlarında temizliğe son derece dikkat edilmelidir. Kişisel korunma için, hasta olduğundan şüphelenilen kişilerle temastan kaçınmak, iç çamaşırı, havlu, nevresim gibi kişisel eşyaların temizliğine dikkat etmek, vücut ile direkt teması bulunan eşyaların ortak kullanımından kaçınmak, ev, araba gibi alanların temizliğine dikkat etmek gerekmektedir.